Wat doet anticonceptie met je lichaam?

Wil je meer leren over de invloed van lichaamseigen hormonen op onze darmgezondheid? Lees hier verder.

Wat zit er in hormonale anticonceptie? 

De meeste hormonale anticonceptie bevat een combinatie van twee hormonen: een variant op oestrogeen en een variant op progestageen. Iedere combinatie kan andere bijwerkingen geven, dus we gaan hier enkel kort in op wat de verschillende hormonen inhouden.  

Tip kijk op het doosje van jouw anticonceptiemiddel om erachter te komen welke hormooncombinatie jij hebt. 

Oestrogeen: in anticonceptiemiddelen genoemd als ethinylestradiol of estradiol  

Wat is oestrogeen? 

Oestrogeen helpt de eisprong te remmen door de productie van luteïnisesrend hormoon (LH) te onderdrukken. Ook helpt het het slijm in de baarmoederhals dikker te maken, waardoor sperma moeilijker de baarmoeder kan bereiken.  

Waar zit oestrogeen in? 

Er zijn verschillende oestrogeen hormonen, waarvan de bekendste enthinylestradiol en estradiol zijn. Enthinylestradiol is het meest gebruikte oestrogeen hormoon in anticonceptiemiddelen, in combinatie met een progestageen hormoon in onder andere combinatiepillen, pleisters en vaginale ringen.  

Estradiol is het belangrijkste natuurlijke oestrogeen hormoon dat in het lichaam van vrouwen geproduceerd wordt. Estradiol wordt in sommige hormonale anticonceptie zoals pleisters, ringen en combinatiepillen gebruikt.  

Progestageen: in anticonceptiemiddelen genoemd als levenorgestrel, drosperinnon of dienogest 

Wat is progestageen? 

Progestageen is een syntetisch hormoon dat vergelijkbaar is met het natuurlijk voorkomende hormoon progesteron. Progestageen voorkomt zwangerschap onder andere door het onderdrukken van de eisprong en het verdikken van het baarmoederslijmvlies.  

Waar zit progestageen in? 

Er zijn verschillende progestageen hormonen. In anticonceptie zijn levenorgestrel, drosperinnon en dienogest het bekendst. Levenorgestrel wordt voornamelijk gebruikt in noodanticonceptie zoals de morning afterpil, maar komt ook voor in bepaalde combinatiepillen en hormoonspiralen.  

Door de sterke progestogene werking kan dienogest helpen bij het onderdrukken van de eisprong en het verdikken van het baarmoederslijmvlies, waardoor de kans op zwangerschap wordt verkleind. Dienogest wordt ook soms gebruikt bij de behandeling van bepaalde menstruatiegerelateerde aandoeningen, zoals endometriose en hevig menstrueel bloeden. 

De invloed van hormonale anticonceptie op ons lichaam 

We hebben kort de meest voorkomende hormonen in hormonale anticonceptie doorgenomen. Omdat de pil grotere hoeveelheden hormonen bevat dan een hormoonspiraal, bespreken we hieronder de invloed van beide anticonceptiemiddelen op ons lichaam. We kijken hierbij specifiek naar het effect op onze brein en darmgezondheid.  

Let op: er zijn veel verschillende combinaties qua hoeveelheden en soort hormonen in anticonceptie. In de alinea's hieronder hebben we gekeken naar algemeen bekende bijwerkingen voor de bekendste samenstellingen.  

De invloed van de anticonceptiepil op ons lichaam 

De pil beïnvloedt maar liefst 150 lichaamsfuncties.¹ Dit zijn er dus een stuk meer dan alleen het voorkomen van zwangerschap. Zo kan de anticonceptiepil onder andere zorgen voor darmdysbiose, ook wel disbalans in de darmen, waardoor voedingsstoffen slechter worden opgenomen.² Ook onderdrukt de pil de werking van de schildklier.³ Het hebben van een laag schildklierhormoon kan vervolgens weer zorgen voor klachten als constipatie en geheugen- en cognitieve problemen.⁴

De anticonceptiepil onttrekt het lichaam van belangrijke voedingsstoffen zoals antioxidanten, B-vitamines en belangrijke mineralen zoals zink en selenium.⁵ Terwijl deze voedingsstoffen juist van cruciaal belang zijn voor neurotransmitters (de ‘boodschapperstoffen’ van ons lichaam die signalen doorsturen), de hormoonbalans, de aanmaak van het schildklierhormoon en regulering van het immuunsysteem.⁶

Ook kan de anticonceptiepil invloed hebben op de stemming, hiervoor is progesteron verantwoordelijk.⁷ Enerzijds kan dit stemmingswisselingen verminderen, anderzijds kan het ervoor zorgen dat je je wat afgevlakt voelt en emoties wat minder sterk ervaart.⁷ Ethinylestradiol of estradiol speelt een grote rol bij de aanmaak van serotonine en zorgt ervoor dat dit onderdrukt wordt.⁸ Vervelend, want serotonine speelt als ‘gelukshormoon’ een grote rol in hoe we ons voelen.⁹

De invloed van de hormoonspiraal op ons lichaam 

Er bestaan verschillende hormoonspiralen. De bekendste zijn de Mirena en de Kyleena. De Mirenaspiraal bevat enkel progestageen en omdat dit plaatselijk wordt afgegeven komt er minder hormoon in onze bloedsomloop terecht. Ondanks een kleinere hoeveelheid hormonen brengt de Mirenaspiraal mogelijke bijwerkingen met zich mee. Denk hierbij aan neerslachtigheid, zenuwachtigheid en een opgeblazen gevoel.  

De Kyleena spiraal bevat ook maar één hormoon: progestageen. Vaak in de vorm van levenorgestrel net zoals de Mirena. Wel zit er in de Kyleena minder hormoon: De Mirena bevat 0.020 mg levenorgestel (afgifte per dag) en Kyleena slechts 0,009 mg. Omdat het wel om hetzelfde hormoon gaat, zijn de mogelijke bijwerkingen gelijk. Doordat er geen oestrogeen is toegevoegd aan de Mirena en Kyleena spiralen zorgt het vaak wel voor minder hormonale bijwerkingen zoals stemmingswisselingen. 

Nog een belangrijk mineraal: zink. Zink draagt bij aan een normale hormoonhuishouding en levert een bijdrage aan het behoud van een normale cognitieve functie. Zo is het onder andere goed voor het geheugen, de concentratie en het behoud van een heldere geest. Zink vind je onder andere in oesters, eieren en zeevruchten.  

Bronnen

• ¹ Brede, systemische effecten van de anticonceptiepil
  • Palmery, M., Saraceno, A., Vaiarelli, A., & Carlomagno, G. (2013). Oral contraceptives and changes in nutritional requirements. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 17(13), 1804–1813.
  • Oladapo, A. O., & Adebayo, O. (2016). The nutritional implications of oral contraceptives on women. Pakistan Journal of Nutrition, 15(9), 800–809.
  • La Vignera, S., et al. (2020). Effects of oral contraceptives on thyroid function and vice versa. Journal of Endocrinological Investigation.
• ² Darmmicrobioom / (mogelijke) dysbiose door orale anticonceptiva
  • Lai, H. H., et al. (2023). Gut microbiota and oral contraceptive use in women with polycystic ovary syndrome. Nutrients, 16(19), 3382.
  • Guthrie, L., et al. (2025). Gut microbiota shifts with lifetime duration of oral contraceptive use. bioRxiv [preprint].
  • de Wit, A. E., et al. (2022). Combined oral contraceptives and mental health: Are adolescence and the pill a risky combination? (met o.a. bespreking van hersen–darm-as en microbioom). Journal of Affective Disorders Reports. 
• ³ Invloed van de pil op schildklierfunctie
  • La Vignera, S., et al. (2020). Effects of oral contraceptives on thyroid function and vice versa. Journal of Endocrinological Investigation.
  • Kumari, S., & collega’s. (2024). Effects of oral contraceptive pills on menstrual pattern and thyroid hormone levels: A review. International Journal of Formal Medical Research.
  • Abdullahi, N. (2024). The link between long-term oral contraceptive use and thyroid disorders. University of Washington, thesis. 
• ⁴ Klachten bij laag schildklierhormoon (constipatie, geheugen/cognitie)
  • Thuisarts.nl. (z.j.). Mijn schildklier werkt te langzaam. Huisartsengenootschap.
  • SchildklierNL. (2025, 6 juni). Klachten bij een te trage schildklier (hypothyreoïdie).
  • Maastricht UMC+. (z.j.). Te langzaam werkende schildklier – klachten en informatie. Afdeling Endocrinologie.
• ⁵ Nutriëntendepletie (antioxidanten, B-vitaminen, zink, selenium) door de pil
  • Gravina, A., et al. (2011). A review of the effects of oral contraceptives on nutrient status, with particular reference to folate in UK. Nutrition Research Reviews, 24(1), 1–18.
  • Palmery, M., Saraceno, A., Vaiarelli, A., & Carlomagno, G. (2013). Oral contraceptives and changes in nutritional requirements. European Review for Medical and Pharmacological Sciences, 17(13), 1804–1813.
  • Miller, L., & Hughes, J. P. (2011). Oral contraceptive use: Impact on folate, vitamin B6, and vitamin B12 status. Nutrition Reviews, 69(10), 572–583.
  • Oladapo, A. O., & Adebayo, O. (2016). The nutritional implications of oral contraceptives on women. Pakistan Journal of Nutrition, 15(9), 800–809.
  • NPN. (2019). Nutriëntenstatus bij anticonceptiepil (combinatiepil). Nederlandse brancheorganisatie NPN.
  • BIOK Center. (z.j.). Vijf nutriënttekorten ten gevolge van de anticonceptiepil.
• ⁶ Rol van B-vitaminen, zink en selenium bij neurotransmitters, hormonen, schildklier en immuunsysteem
  • Stichting Orthokennis. (z.j.). Vitamine B6. In: Nutriëntenmonografieën. Beschrijft o.a. rol in vorming van neurotransmitters zoals serotonine.
  • Stichting Orthokennis. (z.j.). Zink. Monografie over de rol van zink in enzymactiviteit, genexpressie, immuunfunctie en hormoonhuishouding.
  • Stichting Orthokennis. (z.j.). B-vitamines: de essentiële rol in onze stofwisseling.
• ⁷ Stemming, progesteron/progestagenen en hormonale anticonceptie
  • Skovlund, C. W., et al. (2025). Use of systemic hormonal contraception and risk of depression: A nationwide register-based case–control study. European Journal of Epidemiology.
  • de Wit, A. E., et al. (2022). Hormonal contraceptive use and depressive symptoms: Systematic review and network meta-analysis of randomised trials. BJPsych Open, 8(5), e148.
  • Poromaa, I. S., & Segebladh, B. (2024). Effects of hormonal contraception on mood and sexuality. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology.
  • Abbas, A. M., et al. (2023). Symptoms of mental disorders and oral contraception use: A systematic review and meta-analysis. Contraception.
  • BMC Pregnancy and Childbirth. (2023). Assessing the impact of contraceptive use on mental health among women: A systematic review.
  • Apotheek.nl. (z.j.). Anticonceptiepil – bijwerkingen (waaronder stemmingsveranderingen). Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter bevordering der Pharmacie.
• ⁸ Ethinylestradiol / estradiol, tryptofaan-/serotoninemetabolisme en vitamine B6
  • Farmacotherapeutisch Kompas. (z.j.). Pyridoxine (vitamine B6). Beschrijft dat hoge oestrogeenspiegels (bv. door orale anticonceptiva) het pyridoxine-afhankelijk tryptofaanmetabolisme kunnen veranderen.
  • Hwang, J., et al. (2024). The impact of estradiol on serotonin, glutamate, and dopamine systems. Frontiers in Neuroscience, 18, 1348551.
  • Biegon, A., & McEwen, B. S. (2001). Modulation of serotonin by estradiol: Implications for mood regulation. In Estrogen–serotonin interactions: Implications for affective regulation. Biological Psychiatry, 44(9), 839–850.
  • Shu, Y., et al. (2025). Tryptophan and its metabolite serotonin impact metabolic and mental health: The role of sex steroid hormones. Cells, 14(5), 384.
• ⁹ Serotonine en stemming / “gelukshormoon”
  • Shu, Y., et al. (2025). Decoding serotonin: The molecular symphony behind depression. Frontiers in Cellular Neuroscience, 19, 1572462.
  • Siddiqui, A., & colleaga’s. (2023). A review on neurotransmitters: Dopamine & serotonin. Journal of Neuroscience Research. (online first).
• ¹⁰ Vitamine B6, serotonine en GABA-productie
  • Lumen Learning. (z.j.). Vitamin B6 functions. In: Nutrition Flexbook. Beschrijft dat pyridoxaal-5-fosfaat (PLP) cofactor is voor decarboxylase-enzymen die serotonine en GABA synthetiseren.
  • Miller, A. L. (2008). The methylation, neurotransmitter, and antioxidant connections between folate and depression. (Sectie over vitamine B6 als cofactor voor neurotransmitters). Alternative Medicine Review, 13(3), 216–226.*
  • Pyridoxine – an overview. (z.j.). In ScienceDirect Topics. Beschrijft dat vitamine B6 (PLP) co-enzym is in >100 enzymatische reacties, inclusief aminozuurmetabolisme en synthese van neurotransmitters zoals serotonine en GABA.
  • Stichting Orthokennis. (z.j.). Vitamine B6. Benoemt rol bij vorming van neurotransmitters zoals serotonine.