foto van vrouw in een balancerende houding

Deze impact heeft stress op jouw hersenen, darmen en concentratie

04 mei 2023

Iedereen heeft wel eens stress. Misschien staat er een verhuizing op de planning, komt er een deadline aan op werk of heb je iets te veel afspraken in je agenda staan. Kortdurende stress is niet erg, we worden er zelfs heel alert en productief van. Maar wanneer je te vaak of te lang stress hebt wordt het belastend voor je lichaam. In deze blog nemen we je mee in de impact van stress op onze hersenen, darmen en concentratie en wat het belang van ontspanning is.

Hoe werkt een stressreactie?

Wat is stress precies? Laten we daar beginnen. Stress is de reactie van ons lichaam op een situatie die we als bedreigend ervaren. In de hersenen worden er verschillende gebieden geactiveerd tijdens een stressreactie, waaronder de amygdala en de prefrontale cortex. De amygdala speelt een belangrijke rol bij het herkennen van gevaar en het initiëren van de stressreactie, terwijl de prefrontale cortex betrokken is bij het reguleren van deze reactie en het nemen van beslissingen. Het zogeheten ‘fight or flight system’ wordt geactiveerd, onze bijnieren krijgen een signaal om adrenaline en cortisol vrij te geven en je lichaam komt in een staat van verhoogde paraatheid. Waar vroeger deze gevaren een stuk levensbedreigender waren, zoals wilde dieren, zien deze er vandaag de dag heel anders uit. Ons lichaam reageert nu bijvoorbeeld hetzelfde wanneer je ruzie hebt of iemand dicht bij je hebt die ziek is.

Wat doet stress met je brein en darmgezondheid?

Stress kan ook een negatieve invloed hebben op de darmen. Dit komt doordat ons zenuwstelsel het spijsverteringsproces reguleert en de stressreactie kan leiden tot een verstoring hiervan. Bijvoorbeeld, tijdens een stressreactie wordt de bloedtoevoer naar de darmen verminderd, waardoor de spijsvertering wordt vertraagd. Dit kan leiden tot symptomen zoals buikpijn, misselijkheid en diarree.

Chronische stress kan leiden tot verhoogde cortisolspiegels, wat kan resulteren in negatieve gevolgen voor onze darmen en ons brein. Onderzoek heeft aangetoond dat chronische stress kan leiden tot ontstekingen in de darmen en de doorlaatbaarheid van de darmwand kan vergroten, wat bekend staat als 'leaky gut' (bron). Hierdoor kan de samenstelling van ons microbioom veranderen, wat de communicatie tussen de darmen en de hersenen kan verstoren. Dit kan leiden tot cognitieve problemen, waaronder verminderde concentratie en focus (bron).

Bovendien kan verhoogde cortisol ook de hippocampus, een belangrijk deel van de hersenen dat betrokken is bij geheugen en leren, beschadigen (bron). Dit kan op lange termijn resulteren in geheugenproblemen en cognitieve achteruitgang.

Het belang van ontspanning

Het belangrijkste: wat kun je doen om stress te verminderen en jouw lichaam weer in ruststand te krijgen? Ontspannen. Ontspanning is cruciaal om de negatieve effecten van stress op de darmen en het brein tegen te gaan. Het helpt de activiteit van de HPA-as te verminderen, waardoor de aanmaak van cortisol afneemt en het lichaam in een meer ontspannen toestand komt. De HPA- as staat voor de hypothalamus, de hypofyse en de bijnieren, en speelt een rol in de langdurige reactie van ons lichaam op stress. Wanneer de HPA-as minder actief wordt, kan de ontstekingsreactie verminderen en de darmgezondheid en hersenfunctie verbeteren. Bovendien kan ontspanning ook helpen om de aandacht en concentratie te verbeteren, wat vooral nuttig kan zijn voor mensen die last hebben van stress-gerelateerde concentratieproblemen. (bron)

3 tips voor als je moeilijk kunt ontspannen

Ontspannen is makkelijker gezegd dan gedaan. Want als je op de bank neerploft of een wandeling maakt, betekent dat nog niet dat het voor jouw lichaam ook daadwerkelijk als ontspanning voelt. Met deze 3 tips ontspan je op een manier waardoor jouw lichaam écht oplaadt.

1. Ademhalingsoefeningen

Ademen doen we de hele dag door en gebeurt automatisch. Wanneer je stress ervaart zit je ademhaling vaak vrij hoog in de borst, adem je korter en zul je merken dat je sneller buiten adem bent. Een goede eerste oefening is de ademhaling in je buik zien te krijgen. Als je inademt door je neus zet je je buik uit, en als je uitademt door je mond laat je jouw buik weer rustig zakken. Dit is de basis voor een ademhaling die jouw lichaam bestempelt als ontspannen. Nu kun je gaan oefenen. Neem bijvoorbeeld 's ochtends als je net wakker bent en 's avonds voor je gaat slapen de tijd om tien keer bewust in en uit te ademen. Een andere oefening is de 5-5-5-5 of ‘box breathing’ waarbij je je een vierkantje visualiseert. Je ademt 5 seconden in, houdt 5 seconden je adem vast, ademt 5 seconden uit en houdt dan weer 5 seconden vast.

2. Supplementen als ondersteuning

Een lichaam onder stress heeft veel te verduren. Je kunt jouw lichaam van binnenuit een handje helpen door bepaalde supplementen te nemen die jou kunnen helpen met het vinden van een nieuwe mentale balans. Zo helpt Rhodiola om lichaam en geest te ontspannen, is Ashwagandha een natuurlijke rustgever en ondersteunt magnesium bisglycinaat de geestelijke veerkracht.

3. Neem een pauze van prikkels

Onze telefoon, de tv, een muziekje op de achtergrond: allemaal prikkels. Hoewel het misschien ontspannen klinkt om een beetje op Instagram te scrollen of een film te kijken, denken je hersenen hier heel anders over. Neem af en toe een pauze van prikkels door een (halve) dag je telefoon uit te zetten en naar een prikkelarme omgeving zoals het bos toe te gaan.

Geschreven door: Caya Kerkhof