Zo krijg jij je angst onder controle
Ruim 20% van de Nederlandse bevolking krijgt te maken met angstklachten. Dat zijn ruim 3,4 miljoen mensen waarvan dat meer vrouwen dan mannen zijn. De pandemie heeft een grote impact op de mentale gezondheid en het aantal mensen met angstklachten is dan ook nog eens extra toegenomen.
Wat is angst?
Angst is een natuurlijke reactie van het lichaam wanneer jouw veiligheid wordt bedreigd; de zogenaamde vecht- vlucht reactie welke ons heeft geholpen te overleven toen we nog jagers en verzamelaars waren duizenden jaren geleden. Wanneer je angst ervaart in een dreigende situatie wordt het lichaam door middel van het stresssysteem (onder invloed van verschillende hormonen) op scherp gezet zodat we alert zijn en kunnen vechten of vluchten als dat nodig is. De sensaties die je dan kunt ervaren zijn:
- zweten
- verhoogde hartslag
- droge mond
- snelle oppervlakkige ademhaling
- verhoogde temperatuur
- trillen
- misselijkheid
- het gevoel dat je de controle verliest, flauwvalt of gek wordt
- het gevoel van een dichtgeknepen keel hebben
- niet kunnen slikken
- niet meer kunnen nadenken (black out)
De emotionele en fysieke sensaties tijdens een paniekaanval zijn per persoon verschillend en zijn zeer uiteenlopend. Angstklachten hoeven zich niet altijd te uiten in een paniekaanval maar kunnen ook in andere vormen naar voren komen. Dit zijn slechts enkele voorbeelden, de lijst met symptomen is ontzettend lang en divers. Ook hierbij geldt dat het per persoon verschilt hoe angst naar voren kan komen in het dagelijks leven:
- gespannen, zenuwachtig en op je hoede zijn
- snel schrikken
- vermijden van situaties
- overmatig piekeren en doemdenken
- het gevoel hebben dat er elk moment iets ergs staat te gebeuren
- slecht slapen
- buikpijn en pijnlijke gespannen spieren
- slechte concentratie en opnamecapaciteit
- prikkelbaar (snel overprikkeld)
Verschillende soorten angststoornissen
Wanneer angstklachten je in de weg gaan zitten en je leven beïnvloeden dan wordt het een angststoornis genoemd. Er zijn verschillende angststoornissen zoals:
- straatvrees (agorafobie)
- sociale angst
- enkelvoudige fobie zoals vliegangst of angst voor muizen of spinnen
- gegeneraliseerde angststoornis; dit is een obsessieve vorm van piekeren waarbij er constant zorgen wordt gemaakt over uiteenlopende facetten van het leven en men constant uitgaat van het ergste wat er kan gebeuren in bepaalde situaties.
- paniekstoornis waarbij men paniekaanvallen ervaart en uiteindelijk een angst ontwikkelt wordt voor deze paniekaanvallen (angst voor de angst)
- posttraumatische stressstoornis (PTSS); hierbij blijven mensen angstig na een traumatische gebeurtenis zoals het meemaken van een oorlog, een ongeluk of mishandeling. Dit uit zich in gespannen zijn, snel schrikken, slecht slapen, nachtmerries, triggers zoals geluid en geur waardoor mensen de situatie herbeleven en angstig worden.
- hypogondrie; de constante angst om ziek te worden
De verschillende vormen van angst kunnen in de praktijk overlap met elkaar hebben.
Hoe ontstaan angstklachten?
Er zijn verschillende factoren die angstklachten kunnen veroorzaken zoals:
- genetische aanleg; trauma en angst kunnen het DNA veranderen van een persoon, dit noemen we epigenetica waarbij omgevingsfactoren de genen beïnvloeden. Trauma en angst kunnen dus worden doorgeven van de ouders op kinderen en kleinkinderen enzovoort.
- onveilige thuissituatie of een andere omgeving waar je je niet veilig voelt zoals school of kantoor
- trauma (zie PTSS)
- disbalans van neurotransmitters en hormonen (belangrijke boodschapper stofjes in het lichaam)
- overmatig alcohol en drugsgebruik
- langdurige stress
- laag zelfbeeld
- grote levensveranderingen zoals geboorte, overlijden, nieuwe baan, verhuizing
- chronisch slaapgebrek
- Leefstijl; slecht eetpatroon, geen beweging, weinig daglicht, chronisch slaapgebrek
In de praktijk zie je vaak een combinatie van een aantal van de bovengenoemde factoren waardoor angstklachten ontwikkelen. Dit kan al in de vroege jeugd tot uiting komen maar angstklachten komen het meest voor in de leeftijd tussen de 20 en 50 jaar.
Wat te doen bij angstklachten?
Wanneer angstklachten je in de weg gaan zitten is het belangrijk om professionele hulp te zoeken maar zelf kun je ook een hoop doen om je lichaam en geest in balans te krijgen.
Ritme en regelmaat
Zo helpt het om ritme en regelmaat aan te brengen in je planning zoals op vaste tijden gaan slapen en wakker worden maar ook op vaste dagen en tijden bewegen en sporten. Houdt tijd vrij in je planning voor jezelf om tot rust te komen en voorkom dat je agenda volloopt door een maximaal aantal afspraken per week voor jezelf vast te stellen. Durf nee te zeggen!
Gezonde voeding
Zorg goed voor jezelf met gezonde voeding door elke dag veel groenten en wat fruit, eiwitten, gezonde vetten en koolhydraten te eten. Vergeet geen water te drinken! Vermijd geraffineerde suikers, vette snacks zoals chips en voorverpakte voeding. Wanneer je last hebt van angstklachten kan koffie mogelijk bepaalde sensaties triggeren (zoals een gejaagd gevoel, hartkloppingen of trillen) die de angst kunnen doen laten toenemen. Probeer koffie dus te beperken, helemaal niet te drinken of kies voor decafé koffie.
Specifiek yoga en meditatie kunnen goed helpen om spanning in je lichaam te verminderen en angstklachten te laten afnemen.
Beweging
Beweeg elke dag minimaal 30 minuten tot een uur zoals bijvoorbeeld een wandeling, het huis schoonmaken, sporten, boodschappen doen, fietsen of tuinieren en zorg dat je elke dag naar buiten gaat voor voldoende daglicht. Specifiek yoga en meditatie kunnen goed helpen om spanning in je lichaam te verminderen en angstklachten te laten afnemen.
Praat erover
Als je een angststoornis hebt kun je je alleen voelen maar zoals je leest; je bent niet de enigste! Door erover te praten met anderen zul je merken dat veel mensen in meer of mindere mate tegen dezelfde problemen aanlopen. Praat erover met je familie en vrienden en lees je in (er zijn enorm veel boeken over geschreven) om inzichtelijk te krijgen wat er precies gebeurt in je lichaam wanneer je last hebt van angst.
Geschreven door: Noëlle van Seggelen
