Waarom gezonde darmen zo belangrijk zijn voor jouw brein 

Onze darmen staan in nauw contact met ons brein, ook wel de brein-darm connectie genoemd. Het hebben van een gezonde darmflora heeft daarom direct invloed op zowel onze mentale als fysieke gesteldheid. Wist je bijvoorbeeld dat ruim 90% van de serotonine -- het gelukshormoon -- wordt aangemaakt in de darmen? Wij leggen je meer uit over de complexe connectie tussen jouw brein en darmen.  

De samenwerking tussen je brein en darmen 

Alles wat zich in je hoofd afspeelt is onderdeel van het zenuwstelsel, waarvan zich een groot deel in je darmen bevindt. Het zenuwstelsel reageert onder andere op stress, spanning en (negatieve) gedachten. Heb je bijvoorbeeld wel eens gemerkt dat als je zenuwachtig bent, je eerder naar het toilet moet? De darmen kunnen onwijs veel vertellen over hoe het met je gaat, zowel fysiek als mentaal. Ze worden daarom ook wel het tweede brein genoemd. We noemen deze samenwerking de ‘brein-darm connectie’. 

De darmen en stress 

Wanneer je stress ervaart wordt het zogeheten ‘fight or flight’ systeem geactiveerd waardoor je hersenen een seintje krijgen dat het tijd is om in actie te komen. Dit zet bepaalde reacties in gang die onder andere je darmen, spijsvertering en uiteindelijk ook op de darmflora beïnvloeden. Je lichaam verzuurt namelijk sneller door stress. Bij kortdurende stress komt adrenaline vrij (als reactie op het fight or flight signaal). Wanneer je langdurig stress ervaart, wordt er constant cortisol aangemaakt wat op de lange termijn vrije radicaalschade veroorzaakt. Bij veel vrije radicaalschade heb je veel antioxidanten nodig om dit weer op te ruimen. Antioxidanten vinden we met name in groenten en fruit (zoals blauwe bessen).   

Omdat we vaak onvoldoende antioxidanten binnenkrijgen ontstaan er afvalstoffen. Dit resulteert in toxische belasting. Wat inhoudt dat de pH-waarde (zuurtegraad) van het lichaam te hoog is en het de darmflora beschadigt. De darmflora bestaat namelijk uit goede en slechte bacteriën. Een hoge pH-waarde fungeert als voeding voor de slechte bacteriën en zorgt er onder andere voor dat er minder goede bacteriën overleven.   

Ook heb je op het moment dat je veel stress ervaart een hogere energiebehoefte en heeft je lichaam meer energie nodig om te herstellen. Dit verhoogt het risico op tekorten doordat je darmen minder goed kunnen functioneren. De voedingsstoffen die je binnenkrijgt worden minder goed opgenomen, wat weer van invloed is op je weerstand. Zo kun je merken dat je steeds meer vage klachten krijgt, minder energie hebt of vaker ziek bent. 

De darmen en hormonen 

Het niet goed functioneren van de darmen heeft niet alleen invloed op je fysieke, maar ook op je mentale gesteldheid. Verschillende hormonen worden namelijk aangemaakt in de darmen. Op het moment dat je darmen niet goed werken, bijvoorbeeld door verstoorde darmflora, kost dat veel energie. Hierdoor blijft er minder energie over voor de aanmaak van deze hormonen. Er zijn een aantal soorten hormonen die we aanmaken of reguleren in onze darmen. We gaan kort in op neurotransmitters, HPA-hormonen en oestrogeen.   

Neurotransmitters  

Neurotransmitters zijn de ‘boodschapperstoffen’ van ons lichaam en geven signalen aan ons lichaam zoals wanneer we moe zijn of honger hebben. Zo speelt dopamine een rol bij emotionele reacties en beïnvloedt het ons geheugen, concentratie en stemming. Serotonine beïnvloedt onze eetlust, emoties, cognitieve functies en is de voorloper van melatonine, dat ons slaap-waakritme regelt. Noradrenaline of norepinefrine is verantwoordelijk voor ons ‘fight or flight’ systeem dat geactiveerd wordt wanneer we stress ervaren. Tenslotte GABA, wat staat voor gamma-aminoboterzuur. GABA helpt bij het reguleren van angst en opwinding en is daarnaast betrokken bij het in- en ontspannen van onze spieren.   

Oestrogeen  

Oestrogeen is een belangrijk vrouwelijk geslachtshormoon en zit in de meeste hormonale anticonceptie. In ons lichaam wordt oestrogeen omgezet in het estroboloom. Het estroboloom is een verzameling bacteriën in onze darmen die onder andere betrokken zijn bij het metabolisme. Deze bacteriën spelen een cruciale rol bij het behouden van een evenwichtige oestrogeenbalans in ons lichaam.   

Een gezond estroboloom zorgt voor de juiste omzetting van oestrogeen naar verschillende vormen en kan zelfs het risico op bepaalde vormen van kanker verminderen. Het estroboloom heeft ook invloed op ontstekingsreacties in het lichaam. Verstoringen in het estroboloom kunnen leiden tot verhoogde ontstekingsniveaus en gezondheidsproblemen, zoals darmontstekingsziekten.   

Voeding en levensstijlkeuzes spelen een belangrijke rol bij het bevorderen van een gezond estroboloom. Het eten van vezelrijk voedsel, het vermijden van overmatig alcoholgebruik, het verminderen van stress en het hebben van een gezonde levensstijl kunnen allemaal helpen om een evenwichtig estroboloom te bevorderen.  

HPA hormonen  

Er bestaat een tweerichtingscommunicatie tussen de darmen en de hersenen via het HPA-as-systeem. Stress en emotionele toestanden kunnen de darmfunctie beïnvloeden en omgekeerd kunnen darmproblemen, zoals prikkelbare darmsyndroom (PDS), stressreacties in het lichaam veroorzaken.  

Het HPA-as-systeem reguleert namelijk onze reactie op stress. Het begint in de hypothalamus in de hersenen, die een hormoon genaamd CRH produceert. CRH stuurt een signaal naar de hypofyse, een klier in de hersenen. De hypofyse geeft vervolgens een hormoon genaamd ACTH vrij. ACTH reist naar de bijnieren waar het de afgifte van cortisol stimuleert, ook bekend als het stresshormoon. Als je te lang of te vaak stress ervaart, kan dat problemen veroorzaken. Het begrijpen van het HPA-as-systeem helpt ons om te begrijpen hoe ons lichaam reageert op stress en hoe het onze gezondheid kan beïnvloeden.   

Hoe weet ik of mijn darmflora (on)gezond is? 

Het is belangrijk dat je darmen gezond zijn. Helaas kan dit vanaf de buitenkant soms lastig te meten zijn omdat dit erg persoonlijk is. Wel zijn er een aantal punten waaraan je kunt merken dat het wel goed zit met jouw darmgezondheid:   

• Je gaat minimaal 1-3 keer per dag naar de wc.   
• Je toiletbezoek gaat zonder moeite. Je hoeft dus niet hard te persen, niet vaak te vegen en de consistentie van de ontlasting is netjes: geen keutels, geen diarree, niet plakkerig en een donkerbruine kleur zonder etensresten.  
• Na het eten heb je geen last van maagzuur of opgeblazen gevoel. Ook kost het verwerken van de maaltijd niet meer energie dan het oplevert. In andere woorden: je bent niet moe na een maaltijd. Kleine kanttekening: moe zijn na een maaltijd heeft niet altijd te maken met de darmgezondheid. Dit kan ook te maken hebben met wat er op je bord ligt. Bij veel koolhydraten schiet bijvoorbeeld je bloedglucosegehalte omhoog waardoor je last kunt krijgen van de bekende after dinner dip.   

Ervaar je klachten als: maagzuur, onregelmatige ontlasting, een opgeblazen buik, buikkrampen en/of oprispingen? Dit kan betekenen dat jouw darmflora wat ondersteuning kan gebruiken. Toch is het hierbij alsnog heel persoonlijk. Zo kun je van nature een gevoeliger zenuwstelsel hebben waardoor darmklachten ook sneller kunnen ontstaan.