We hebben de laatste jaren steeds vaker te maken met de Eikenprocessierups die voor klachten kan zorgen tijdens het lente en zomer seizoen. De processierups leeft oorspronkelijk in zuid- en centraal Europa en ontpopt zich tot een onopvallende kleine nachtvlinder. Zoals de naam al doet vermoeden leeft de Eikenprocessierups op de Eikenboom die als gastheer dient voor het kleine beestje. De Eikenboom voorziet de rups van alle benodigde voedingsstoffen die het nodig heeft om te overleven. In de jaren ‘90 van vorige eeuw nam het aantal Eikenprocessierupsen in Nederland toe, vermoedelijk door de handel in bomen waar de eitjes in zitten. In 2019 is het aantal Eikenprocessierupsen zelfs verdrievoudigd in vergelijking met het jaar daarvoor.

Klachten door brandharen

De processierups gooit letterlijk zijn haar los tijdens de zomermaanden. Ze zijn namelijk bedekt met 700.000 tot 1 miljoen witte brandharen die ze loslaten als er gevaar dreigt. Een belangrijk verdedigingsmechanisme wat zijn doel helaas letterlijk en figuurlijk voorbij schiet en onschuldige mensen en dieren vervelende gezondheidsklachten bezorgen. De brandhaartjes worden namelijk door de wind meegenomen en verspreiden zich in de lucht. Kleine weerhaakjes zorgen ervoor dat de haartjes als het ware aan je huid blijven plakken. Wanneer je in contact komt met de haartjes kunnen klachten ontstaan zoals:

• rode uitslag
• veel jeuk
• bultjes en blaasjes
• benauwdheid
• kriebelende keel
• loopneus

In sommige gevallen kunnen de klachten leiden tot een gevoel van algehele malaise, overgeven of zelfs koorts. De meeste klachten worden gemeld in de maanden juni, juli en augustus wanneer de rups volwassen is en zijn haartjes kan afschieten. 

Histamine 

Dat de haartjes de oorzaak zijn is duidelijk. Maar hoe kan het dat zo’n wit klein haartje zoveel ongemak veroorzaakt? Dit heeft te maken met een stofje wat aan de haartjes vast zit genaamd: thaumetopoein, een eiwit vernoemd naar de latijnse naam van de processie vlinder Thaumetopoeinae. Wanneer de haartjes zich aan je huid vasthaken komt dit eiwit vrij waarop je lichaam in actie komt omdat het deze stof niet kent. Dit veroorzaakt een histamine reactie die (net zoals bij hooikoorts) de klachten veroorzaakt.

Klachten voorkomen

Wanneer de brandhaartjes eenmaal in de lucht zijn is het lastig om ze helemaal te ontwijken maar wanneer je rekening houdt met onderstaande punten kun je de kans wel verkleinen dat je er mee in aanraking komt. 

• blijf uit de buurt van Eikenbomen gedurende de maanden juni, juli, augustus
• kom je toch in de buurt vanwege een wandeling door een park of bos; bedek/bescherm je lijf dan goed met kleding
• ga niet op de grond zitten, daar liggen de haartjes namelijk die niet door de wind zijn meegenomen
• draag een mondkapje om te voorkomen dat de haartjes in je longen terecht komen
• raak een processierups niet aan en blijf ook uit de buurt van (oude) nesten
• houd ramen en deuren dicht als er sprake is van veel haartjes in de lucht
• was je handen en gezicht als je in een gebied bent geweest met veel eikenbomen
• schakel altijd professionele hulp in als je een nest van de Eikenprocessierups hebt ontdekt

Klachten verzachten

Heb je de pech dat je toch in aanraking bent gekomen met de brandhaartjes van de processierups dan kun je het volgende doen:

• de haartjes kun je voorzichtig verwijderen met plakband en eventueel kun je een kledingroller gebruiken voor je kleren. Was je kleren daarna op 60 graden. 
• kom niet aan de geïrriteerde en jeukende plekken, dit verergert de klachten
• smeer Alka crème op de aangedane plekken 
• blijven je klachten aanhouden ga dan naar je huisarts